3. ULUSLARARASI - 21. ULUSAL HALK SAĞLIĞI KONGRESİ

SONUÇ BİLDİRGESİ

3. Uluslarası - 21. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, 26-30 Kasım 2019 tarihleri arasında 575 katılımcı ile Antalya’da gerçekleştirilmiştir. Kongreye katılan, emeği geçen herkese ve katkı veren kurum ve kuruluşlara teşekkür ederiz. Kongre temasının “Geleceği Birlikte Kurmak: Halk Sağlığında Çok Sektörlü Yaklaşım” olarak seçilmesinin temel nedeni, geleceği inşa etmenin çalışmalarımızın merkezinde olması ve halk sağlığı çalışmalarının daima birçok sektörün işbirliği ile yapılabilecek olmasıdır.

Kongrede 6 ana oturum, 22 panel, 25 sözlü bildiri oturumu, 36 tartışmalı e-poster oturumu ile bir forum gerçekleştirilmiş ve 17’si yurt dışından olmak üzere toplam 133 konuşmacı ve 88 oturum başkanı görev almıştır.

Kongre kapsamında, beş adet birer günlük kurs açılmıştır. “Coğrafi Bilgi Sistemi Eğitimi”, “Halk Sağlığı Araştırmacıları için Kalitatif Veri Analizi”, “Sistematik Derleme ve Metaanaliz”, “Sürveyans Sistemi Kurma ve Yönetme”, “Özbildirim Ölçeklerinin Kültürel Uyarlaması” ve “Klasik Psikometrik Analizler” başlıkları ile açılan kurslar, 99 katılımcının katılımı ile gerçekleştirilmiştir.

Kongrede gerçekleşen bilimsel toplantılarda, Halk Sağlıkçıların tarihsel gelişim sürecinde çok önemli roller oynadığı, ancak gelecekteki rolünün değişen gereksinimlere göre -başta halk sağlığı eğitimi olmak üzere- yapılandırılmasının önemine değinilmiş, bu değişimde değişmeyen en önemli yaklaşımın halk sağlığının kuruluş felsefesi ile uyumlu olan ayrımcılık mağduru grupların doğal savunuculuğun sürdürülmesi başta olmak üzere eşitlik ve hakkaniyet temelli bakış açısı olduğu vurgulanmıştır.

Kongrede; sağlığın belirleyicileri, sağlığı tehdit eden riskli davranışların önlenmesi, sağlıklı yaşam tarzı, hava kirliliği ve sağlık etkilerin değerlendirilmesinde güncel yaklaşımlar, sürdürülebilir şehir sağlığı, bulaşıcı olmayan hastalıkların artan yükü, afetler, göç ve iklim değişikliğinin sağlığa etkileri, erken uyarı sistemleri, bulaşıcı hastalıklar, bağışıklama ve aşı reddi ile ilgili sorunlar, iş sağlığı, sağlık insan gücü ve sağlıkta şiddet, çocuk ve yaşlıların sağlığı ve cezaevleri gibi özel ortamlarda öncelikli sağlık sorunları, kadın ve kadına yönelik şiddet, Astana Deklarasyonu ve ICPD+25 taahhütleri başta olmak üzere ulusal ve uluslararası gündemin ve mevzuat değişikliklerinin getirdikleri ön plana çıkmıştır. Halk sağlığı eğitimi içerisinde tıpta uzmanlık eğitimi ile ilgili gelişmeler de tartışma konuları arasında yerini aldı. Bunun yanı sıra destekleyici, koruyucu, iyileştirici, rehabilitasyon hizmetleri ve palyatif bakım hizmetleri, Azerbaycan sağlık reformu, yapay zekâ ve büyük veri, artan veri talebi ve bunun aidiyet ve diğer etik sorunları, toplanan verinin paylaşılmaması ile ilgili sorunlar, sağlık iletişimi ve medya ilişkisi, tek sağlık, sağlıkta tamamlayıcı ve alternatif uygulamalar, genç halk sağlıkçıların “gezici eğitim semineri” deneyimleri de gündemde yer alan diğer konular arasında yer almıştır.

Kongrede aşağıdaki konu başlıkları gündeme gelmiş ve her başlıkla ilgili gereksinim tanımlanmıştır.

• Yeni halk sağlığı kavramının irdelendiği kongrede Türkiye özelinde olgu çalışmalarının derlenerek anadilde kaynak kitap yazılması,
• Küresel olarak sağlın en önemli tehditlerinden biri olan bulaşıcı olmayan hastalıkların kontrolünde maliyet etkin müdahale yöntemleri kullanılması,
• Bulaşıcı olmayan hastalıkların kontrolünde birinci basamak sağlık hizmetleri temel alınarak çok disiplinli ve çok sektörlü işbirliği modelleri çerçevesinde yürütülmesi,
• Hava kirliliğini önlemede fosil yakıtlardan sürdürülebilir enerji kaynaklarının kullanımı ve istihdam politikalarına geçilmesi,
• Hava kalitesi iyileştirilmesi için Dünya Sağlık Örgütü’nün P.M. 2,5 değeri başta olmak üzere hava kalitesi mevzuatının geliştirilmesi; karar vericilere ekolojik yaklaşım ve çevre risklerinin sağlık etkileri konusunda bilgilendirme çalışmasının yapılmasının gerekliliği,
• Coğrafi bilgi sistemi dâhil farklı bilişim teknolojileri ulusal çapta anonim veri tabanlarının kullanımı ile yaygınlaştırılması,
• Afetlerin yönetimi süreçlerinde toplum katılımı ve sektörler arası işbirliğinin sağlanmasına ek olarak yeni teknolojilerin kullanımı yaygınlaştırılması,
• Sağlıklı şehir kavramının yerleşmesi için tüm sektörlerin ortak çalışması, ortak bilincin geliştirilmesi gerekliliği,
• Dijital ve çok sektörlü yaklaşımlar ile süreci zenginleştirilebilen Tek Sağlık yaklaşımı öneminin vurgulandığı kongrede yeni ortaya çıkan hastalıklar ve erken uyarı sistemlerinin kurulması,
• Yüzyılda çalışma yaşamı ve işçi sağlığı ve güvenliğinde değişim için onarıcı iş sağlığı güvenliğinden önleyici iş sağlığı güvenliğine geçilmesi, kalite odaklı değerlendirmeler olması,
• Anne ölümleri ve karşılanmamış aile planlaması ihtiyacı ve kadın sünnetlerinin 2030’a kadar sıfıra indirilmesi için yoğun çalışmalar yapılması,
• Çocuk sağlığının geliştirilmesi için özellikle Sağlık Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığı arasındaki işbirliğine ek olarak, akademi ve STK’ların da sürece dâhil edilmesi,
• Göçün çözülmesi gereken bir konu değil, iyi yönetilmesi gereken bir konu olarak ele alınması ve göçmenlerin yaşadıkları eşitsizlikleri anlamaya ve azaltmaya dair çabaların arttırılması,
• Ayrımcılığın önlenmesi için sağlık çalışanlarının eğitiminde ayrımcılık konusunun özellikle incinebilir grupların katılımı ile ele alınması,
• Göz ardı edilen bir halk sağlığı sorunu olan cezaevlerinde sağlığı geliştirmenin sivil toplum ile kamu işbirliğine dayalı modeller oluşturulması,
• Türkiye ve dünya genelinde lepra hastalarının damgalama olmadan sağlığın geliştirilmesi için sosyal desteğin arttırılması,
• Yasadışı uyuşturucu madde ticareti ile mücadele edilebilmesinde sağlı sektörünün yanı sıra birçok sektörün işbirliği,
• Azerbaycan’da yürütülmekte olan sağlık reformların sağlık harcamaları, koruyucu sağlık hizmetleri, birinci basamak hizmetlerinin entegrasyonu ve hekimlere güven üzerine etkileri yakından incelenmesi ve işbirliğini güçlendirerek araştırma ve eğitim olanakları değerlendirilmesi,
• Sentetik biyolojiden dijital teknolojilere kadar farklı gelişmelerin halk sağlığı uzmanları arasında bilinirliğinin ve kullanımının arttırılması,
• Halk sağlığı sorunlarını anlama ve çözüm üretmede tasarım odaklı düşünme yaklaşımlarının yaygınlaştırılması ,
• Halk sağlığı konularının ve araştırmaların medyada yer almayı ciddi şekilde hak eden bilgi kümesi olduğu, medya mensuplarıyla işbirliğinin güçlendirilerek, sosyal medya görünürlüklerini arttırarak topluma doğru ve güvenli bilgi sunma kanallarını geliştirmesi,
• Halk sağlıkçıların yaşlı intiharlarının farkında olması, risk ve koruyucu faktörler üzerine çalışmalar yapması gerekliliği,
• Aşı yaptırmamanın bir davranış değişikliği olup, yerleşmeden geri döndürmenin önemli olduğu, kanuni süreçlerde toplum sağlığını gözetecek yapılandırma gerekliliği, tereddüt oluşturan her süreç/hareket için hızla düzeltme önleme çalışmalarının yapılarak aşının güvenilir ürünler olduğunun bilimsel kanıtlarının hatırlatılması gerekliliği ve toplumda güven tazelemek amacıyla otoriter yaklaşımlardan uzak durularak sağlık çalışanlarının bilgi ve iletişim kapasitesini yükseltici eğitimler planlamanın gerekliliği,
• Sağlık Bilişiminin halk sağlığı uzmanlık eğitiminin bir parçası olması, bu şekilde multidisipliner çalışma ve işbirliği anlamında da yeni olanakların önünün açılacağı,
• Büyük veri ve yapay zekânın son dönemde çok önemli hale geldiği ve bu teknolojilerin tıp ve sağlık bilimlerinde de kullanılabileceği, çeşitli sakıncaları olabilir; kişisel verilerin güvenliğinin ve etik değerlerin korunması,
• Sağlık çalışanlarına yönelik şiddetin sıradanlaştığı günümüzde hem sağlık sistemi hem toplumsal kurgumuzla ilgili yapısal bir sorun olduğu, bu sorunun ortaya çıkışında sağlıkta dönüşüm politikalarının önemli rol oynadığı ve çözümün tüm taraflarca geliştirilecek sağlık politakaları yoluyla olabileceği,
• Saha çalışanları için etik kurullarla yaşanan sorunlara çözüm getirilmesi,
• Sözleşmeli istihdamın bir çok birimde halk sağlığı uzmanlarının yetkinliklerini kullanabilmesinin önüne geçtiği, mevzuattaki yeni düzenlemelerle uzmanlık alanının yapılanma gerekçeleri göz önüne alınarak halk sağlığı uzmanları için net tanım yapılması gerektiği,
• Halk sağlıkçıkların kamuda etkin istihdamının ülkenin sağlık sorunlarının çözümünde anahtar rol oynayacağı,
• Gıda sağlığının korunması adına tıp mensupları, veteriner hekimler ve gıda güvenliği uzmanlarının bir arada çalışmasının önemli olduğu,
• Sağlık Bakanlığı ve ilgili tüm kamu kuruluşlarının sağlıkla ilgili ürettiği verileri düzenli olarak kamu ile paylaşması gerekliliği, raporlanıp analiz edilerek ilgili paydaşlara iletilmesinin şeffaflık, sektörlerarası işbirliği ve sağlık politikalarının çıktılarını görebilmek adına elzem olduğu,
• HASUDER’in üyelerinin tümünün çalışmalara katılımını sağlaması ve üyelerinin özlük haklarıyla ilgili çalışmaları daha da güçlendirerek sürdürmesi gerekliliği gürüşüne varılmıştır

Kongremizde, yukarıda bahsi geçen tüm başlıklarda yapılması gerekenler, müdahale alanları, iyi örnekler ve kamu, akademi ve sivil toplum başta olmak üzere tüm sektörlere düşen roller ve görevler ile işbirliğinin nasıl geliştirileceği görüşülmüş, halk sağlıkçıların alanda yaşadıkları deneyimler de paylaşılmıştır.

Bu kongrede de biz kez daha ortaya konulduğu üzere, Halk Sağlıkçılar olarak bizler;

• Ayrımcılık yaratılmadan her insanın en temel insan hakkı olan sağlık hakkına ulaşmasındaki her türlü engelin kaldırılması gerektiğine inanıyoruz.
• Bu hakka tam ve eşit erişimin ancak barış ve demokrasin sağlandığı, eşitsizliğin ve yoksulluğun ortadan kaldırıldığı bir dünyada mümkün olduğunu biliyoruz.
• Açık, paylaşılan, kişisel haklara saygılı, özgürlükçü bir sağlık bilişimi politikasının önemli olduğunu düşünüyoruz.
• Sağlıklı bir yaşamın her türlü şiddetin önlenmesi ve barış kültürünün oluşturulması ile mümkün olduğunu düşünüyoruz.
• Yaşadığımız ekosistemin uyumuna insan olarak yapmış olduğumuz sorumsuz müdahalelerin olumsuz sonuçların farkındayız.
• Ve nihayet, bu hak ihlal, zarar ve eşitsizliklerin devam etmesini etik bir ihlal olduğunu düşünüyor ve kabul edilemez buluyoruz.
• Bu hakkın kullanımında, tüm sektörlerin sorumlu olduğunun, başta hükümetler olmak üzere seçimlerin sağlıktan yana yapılmasının, üretilen politikalarda sağlık hakkına eşit ve hakkaniyet temelinde ulaşımın temel alınmasının en önemli çözüm yolu olduğuna inanıyoruz.

Halk sağlıkçılar olarak, geleceği bu ilkeler ışığında inşa etme gayretimizi sürdüreceğiz.

Bu amaçla, eğitimlerimizin sürekli değişen gereksinimi karşılayacak şekilde güncellemesini, gerekli bilimsel bilgi ve becerinin kazanılmasını karşılayacak şekilde niteliği artan ve etik açısından doğru bir perspektifte sürdürülmesini sağlama çabası içinde olacağız.

Hiç kimseyi “geride bırakmadan” herkes için sağlık hedefi için ertelenmeden alınması gereken önlemleri her koşulda dile getirmeye, takipçisi olmaya ve geliştirmeye yönelik katkı sunmaya devam edeceğiz.

3. Uluslarası-21. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi Katılımcıları

HASUDER ÖDÜLLERİ

ID numarası

Yazarlar

Bildiri Adı

Sözel Bildiri Ödülleri

43

Seher Palanbek Yavaş, Ayşe Emel Önal, Çiğdem Çağlayan

Marmara Bölgesi Pm10 Düzeylerinin Kronik Bronşit İnsidansına Etkisi

633

Işık Top, Aylin Şimşek, Burcu Kendirli, Özlem Aygün, Ayşe Gülgün Neyman, Fatma Alpay, İsmail Bingöl, Raika Durusoy, Hatice Şimşek Keskin, Türkan Günay

İzmir’in Bazı İlçelerinde Ortaokul Öğrencilerinde Akran Eğitiminin Tütün Ürünleri İle İlgili Risk Algısına Etkisi

139

Ayşe Nur Usturalı Mut, Caner Baysan

Türkiye’de Risk Faktörlerine Atfedilen Kanser Ölümlerinin En İyi Ve En Kötü Senaryoya Göre Tahmini: 2017-2040 Karşılaştırması

Poster Bildiri Ödülleri*

493

Esra Cüce, Elçin Balcı

Miyokard İnfarktüsü Geçirmiş Hastaların Riskli Davranışlarının Belirlenmesi Ve Telefon İzleminin Sağlıklı Yaşam Geliştirme Üzerine Etkisi

58

Zehra İncedal Sonkaya, Osman Günay

Ağırlığı Normalin Üzerinde Olan Üniversite Öğrencilerine Sağlığı Geliştirme Modeline Göre Verilen Eğitimin Beslenme Ve Fiziksel Aktivitelerine Etkisi

689

Celalettin Çevik, Soner Güneş, İremnur Ersan, Ahmet Özdemir, Sultan Eser

Balıkesir İl Merkezindeki İki ASM Bölgesindeki 0-14 Yaş Çocuğu Olan Ebeveynlerin Aşı Tereddüdü, Aşıya İlişkin Bilgi, Tutum Ve Davranışları Ve Etkili Faktörler

Dr. Hafız Cemal Lokmanhekim ve eşiSabiha Lokmanhekim Sağlık Vakfı Ödülleri

100

İnanc Sümbüloglu, Selma Karabey, Buğra Gulle, Elif Saillard, Erkan Koca

Suriyeli Çocukların Okul Ortamında Sosyal İçerilmesine İlişkin Geliştirilmiş Psikososyal Destek Programı: YanYana Projesi

561

Cemile Öcal, Sevinç Sütlü Pehlivan, Ayşen Til

Burdur ili rehabilitasyon merkezlerinde 5-19 yaş arası bireylerin ağız ve diş sağlığı durumlarının belirlenmesi

447

Berna Bilgin Şahin, Erhan Eser

Bir kırsal bölgede yaşayan kadınlarda obezite ile mücadelede lider kadın müdahalesinin etkililiği

Oturum 5: Sürdürülebilir Şehir Sağlığı

Prof. Dr. E. Didem Evci Kiraz ve Uzm. Dr. Mete Önde’nin moderatörlüğünde gerçekleşen Sürdürülebilir Şehir Sağlığı oturumunda Sağlıklı Kentler Birliği Müdürü Şehir Plancısı Murat Ar, Birlik üyesi belediyelerden Eskişehir Tepebaşı Belediye Başkanı Ahmet Ataç, Uludağ Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tülin Vural Arslan ve İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Doğanay Tolunay konnuşmacı olarak yer almışlardır. Dayanımlı şehirler, iklim krizi ve Tepebaşı Belediyesi örneğinin tartışıldığı panelde sağlıklı şehir kavramının yerleşmesi için tüm sektörlerin ortak çalışması, ortak bilincin geliştirilmesi gerektiği vurgusu yapıldı.

Panel 14: Değişen Veri Dünyası ve Halk Sağlığı

Prof. Dr. Sabahat Tezcan ve Prof. Dr. Osman Günay tarafından modere edilen panelde büyük veri ve yapay zekanın son dönemde çok önemli hale geldiği ve bu teknolojilerin tıp ve sağlık bilimlerinde de kullanılabileceği vurgulandı. Yeni veri sistemlerinin yapay zekanın çeşitli sakıncıları olabileceği, en önemli sorunlardan birinin kişisel verilerin güvenliğinin sağlanması ve etik sonuçlar olduğu konuşuldu.

• Sağlık hizmetlerinin sunumu tanı, tedavi ve izleme konularında yapay zekadan yararlanılabilir.
• Big data (büyük veri) ve yapay zeka epidemiyolojik araştırmalarda kullanılabilir.
• Yeni veri sistemlerinin toplum sağlığına ve kişi haklarına olası zararları göz önünde bulundurulmalı, çözüm önerileri geliştirilmeli.
• Büyük veri ve yapay zekanın halk sağlığı uygulamalarında nasıl kullanılabileceği konularında sonraki kongrelerde çalıştaylar düzenlenebilir veya bu konuda ayrı toplantılar planlanabilir.

Panel 15: Alan Deneyimi Paneli

Uzm. Dr. Yeşim Karakoç ve Prof. Dr. Mehmet Rıfkı Aytekin tarafından modere edilen panelde sahada çalışan halk sağlığı uzmanlarının deneyimleri tartışıldı. Öne çıkan başlıklar şöyleydi:

• Saha çalışanları için etik kurullarla yaşanan sorunlara çözüm getirilmeli.
• Mevzuatın halk sağlığı uzmanları için halk sağlığı uzmanları için net tanım yapılması için çalışmalar gerçekleştirilmeli
• HASUDER’e üye olmak alan çalışmaları ve halk sağlığı uzmanlarının özlük hakları anlamında savunuculuk için önemli

Panel 16: Çocukluk Çağı Ürolojik Hastalıkları

Prof. Dr. Yüksel Cem Aygün ve Prof. Dr. Günay Saka tarafınan modere edilen panelde interdisipliner bir konuşmacı grubu ile çocukluk çağının ikinci en sık infeksiyon nedeni olan ürolojik hastalıklar konusunda deile getirilenler şöyleydi:

• Çocukluk çağı ürolojik sorunlarının etken, tanı ve tedavisi ve yaşam boyu takibi hastaların kaliteli yaşam sürmesi çok önemlidir.
• Birincil korunmada erken tanı ve koruyucu uygulamaların yaygınlaştırılması için eğitimlerin önemli yararları olabilir.

Panel 17: Sağlıkta Şiddet

Türk Tabipler Birliği Başkanı Prof. Dr. Sinan Adıyaman ve Prof. Dr. Alp Ergör modererasyonunda sağlık sektörünün en önemli gündem maddelerinden biri tartışıldı. Öne çıkan başlıklar şöyleydi:

• Dr. Ersin Arslan’ın öldürüldüğü gün olan 17 Nisan’ın ‘‘sağlıkta şiddete karşı mücadele günü’’ ilan edilmesi için TTB’nin önerisi tüm sağlık kuruluşları tarafından desteklenmeli.
• Sağlık çalışanlarına yönelik şiddetin sıradanlaştığı günümüzde hem sağlık sistemi hem toplumsal kurgumuzla ilgili yapısal bir sorundur. Bu sorunun ortaya çıkışında sağlıkta dönüşüm politikaları önemli rol oynamıştır.

Panel 18: Değişen Dünya ve Halk Sağlığı

Prof. Dr. Birgül Piyal ve Prof. Dr. Nazım Ercüment Beyhan moderasyonunda gerçekleştirilen oturumda hızlı değişen ve dönüşen dünyada halk sağlığının durumu ve halk sağlığı disiplinin kapsamında öne çıkan konular tartışıldı. Tarışmada özetle şu başlıklar vurgulandı:

• İnsana yatırım yaklaşımının daha da ön plana çıktığı bir dönemde sosyal değişikliklere göre yeni bir halk sağlığı
• politikası uygulanmasına ihtiyaç duyulmaktadır.
• Halk sağlığı bilgi ve uzmanlığının sağladığı olanaklarla sağlık hizmetlerinin ölçülmesi yerine sağlık hizmetlerinin sonuçları ve yarattığı insani değer ölçülmelidir.

Panel 19: Yirmibirinci Yüzyılda Çalışma Yaşamı ve İşçi Sağlığı ve Güvenliğinde Değişim Nasıl Bir Gelecek Perspektifi Oluşturmalıdır?

Prof. Dr. Ali Naci Yıldız ve Prof. Dr. Meral Saygun’un modere ettiği panel Türkiye’nin istatistikler nezdinde görünmez ancak en önemli halk sağlığı sorunlarından biri olan iş sağlığı ve güvenliği konusunda konuşmacıların aşağıdaki noktaları öne çıkartması ile tamamlandı.

• Onarıcı iş sağlığı güvenliğinden önleyici iş sağlığı güvenliğine geçilmeli.
• Kalite odaklı değerlendirmeler olmalı.
• Kurumlar arası iletişim sağlanmalı.
• Meslek hastalığı uzmanları değerlendirilmeli.
• Kayıt dışı çalışmanın önlenmesi adına çalışmalar yapılmalı.

Oturum 6: UNFPA / Nüfus Kalkınma Konferansı +25 Devam Eden Gündem

Prof. Dr. Ayşe Akın ve Dr. Öğr. Üyesi Gülengül Mermer moderasyonunda gerçekleştirilen oturumda UNFPA’den Dr. Gökhan Yıldırımkaya, Prof. Dr. Şevkat Bahar Özvarış ve Avukat Hülya Gülbahar yer aldılar. Konuşmacıların üzerinde durudukları konu, 1994’de Kahirede düzenlenen Nüfus ve Kalkınma Konferansından sonraki 25 yılda olumlu gelişmeler olmasına rağmen verilen taahhütlerde geride kalınması oldu.

Ayrıca anne ölümleri ve karşılanmamış aile planlaması ihtiyacı ve kadın sünnetlerinin 2030’a kadar sıfıra indirilmesi için yoğun çalışmalar yapılmasının elzem olduğunu vurguladıllar.

Panel 20: Yerel Yönetimler ve Halk Sağlığı

Dr. Öğr. Üyesi Onur Özlem Öztürk ve Sağlıklı Kentler Birliği’nden Murat Ar tarafından modere edilen panel yerel yönetim deneyimlerini ve iyi uygulama örneklerini paylaşmak amacıyla gerçekleştirildi. Antalya Muratpaşa Belediye Başkanı Ümit Uysal belediyelerinde sağlık alanında yapılan uygulamaları katılımcılarla paylaştı. Sağlıklı Kentler Birliği üyesi Afyon Sandıklı Belediyesi’nden Başkan Yardımcısı Barış Dal ise Sandıklı’da sağlığı geliştirme yönünde nasıl adımlar attıklarını aktardı. ‘‘Sağlıklı Şehir Planlaması’’ kitabının çeviri editörlerinden Dr. İlker Kayı ise Rio de Janeiro’da şehir planlamasında katılımcı yaklaşımlarla belediye eliyle favelalarda sağlığın nasıl geliştirildiğini paylaştı.

Panel 21: Yaşlılık Dönemi ile İlgili Az Bilinen Güncel Konular

Giderek yaşlanan nüfusun ihtiyaçlarının halk sağlığı bağlamında ele alındığı paneli Prof. Dr. Dilek Aslan ve Prof. Dr. Çiçek Hocaoğlu modere etti. Panelde öne çıkan başlıklar şunlar oldu:

• Halk sağlıkçıların yaşlı intiharlarının farkında olması, risk ve koruyucu faktörler üzerine çalışmalar yapması ihtiyacı bulunmaktadır.
• Yaşlılarda kronik hastalıklar ortaya çıkmadan alınabilecek genel önlemler ve yaklaşımlar üzerine çalışmaların yapılması gerekmektedir.

Panel 22: Halk Sağlığında Korunmada Farklı Disiplinler

Prof. Dr. Leyla Karaoğlu ve Prof. Dr. Birgül Özçırpıcı tarafından modere edilen panelde farklı disiplinlerden gelen konuşmacılar sağlığının korunması adına tıp mensupları, veteriner hekimler ve gıda güvenliği uzmanlarının bir arada çalışılması gerektiğini gıda tartışması üzerinden değerlendirdiler. Ayrıca, STK işbirliklerinin önemi ve örneğin Sağlık ve Sosyal Yardım Vakfının Dergisine ek olarak derneğin sağladığı desteklerin incelenmesi ve yararlanılması teşvik edildi.